Institut yangiliklari

Bugun Tuproqshunoslik va agrokimyoviy tadqiqotlar institutida 9-may “Xotira va qadrlash kuni”ga bag‘ishlangan ma’naviy tadbir tashkil etildi.

 

Mazkur tadbirda Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi huzuridagi Ijtimoiy-ma’naviy tadqiqotlar instituti tomonidan ikkinchi jahon urushida qozonilgan g‘alabaning 80 yilligiga bag‘ishlab tayyorlangan “Vatan ravnaqi, tinchligi va himoyasi yo‘lidagi qahramonlik unutilmaydi” mavzusidagi taqdimot materiallaridan foydalanilib yig‘ilish qatnashchilariga ikkinchi jahon urushi haqidagi ma’lumotlar taqdim etildi.

Darhaqiqat ushbu bayram keng ma’noga ega bo‘lib, u mustaqil O‘zbekistonda asrlar davomida qahramona, o‘lkamizni himoya qilgan, uning erkinligi, mustaqilligi va xalqining tinchligi uchun kurashgan vatandoshlar xotirasiga bag‘ishlanish bilan bir qatorda u umumxalq xotirasi va insonni qadrlash kuni hamdir. Xotira va qadrlash kuni chinakam milliy-umumxalq bayramidir, bu kunlari kishilar uzoq-yaqinda yashovchi yaqinlarini holidan xabar oladilar, katta yoshlilarni ziyorat qiladilar va ularga alohida izzat ko‘rsatiladi.

 

KOREYA DAVLATI BILAN TUPROQLARNI BOSHQARISHDA HAMKORLIKDAGI

YANGI LOYIHALAR MUHOKAMA QILINDI

 Bugun Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Tuproqshunoslik va agrokimyoviy tadqiqotlar institutiga Koreya qishloq xo'jaligi birlashmasi korporatsiyasining KRC (Korea Rural Cooperation) Ozbekistondagi vakili Jang Jeongryeol, qishloq xo‘jaligi vazirligi “Agrokosmik texnologiyalarni joriy qilish” bo‘limi boshlig‘i, Bobomurod Maqsudov hamda bir guruh qishloq xo‘jaligi xodimlari tashrif buyurdi.

Uchrashuvda dastavval institut direktori Shuhrat Bobomurodov O‘zbekiston tuproqlari, institutning ilmiy faoliyati va salohiyati, tuproq qonuni, tuproq tiplari, tuproqlar unumdorligini oshirish bo‘yicha bajarilayotgan ilmiy-amaliy ishlar, tuproqlarni raqamlashtirish yo‘nalishi, tuproqlarni masofadan zondlash,  tuproqlar geoaxborot dasturining afzalliklari, ilmiy loyihalari natijalari asosida ekinlarga “Smart o‘g‘itlash”ni aqilli texnalogiyalar yordamida qo‘llashni joriy qilish  shuningdek, institut tomonidan barcha yer egalariga sifatli tezkor tuproq xizmatlar ko‘rsatilishi xususida batafsil ma’lumot berib o‘tdi.

 Suhbat chog‘ida Sh. Bobomurodov ana shu ilmiy-amaliy ishlar natijalaridan har bir yer egasi tuproqlari holati to‘g‘risidagi to‘liq ma’lumotlariga ega bo‘lishi uchun yagona “Tuproqlar axborot bazasi” yangi elektron tizimini yaratish bosqichiga yetib kelganligini alohida ta’kidlab o‘tdi.

Koreyaning Ozbekistondagi vakili Jang Jeongryeol o‘z navbatida barcha yer egalariga qulaylik bo‘lishi uchun tuproqlar holatini aniq bilishlari uchun hozirgi kunda Koreya davlatida “Tuproqlar axborot bazasi” shakillantirilib yuritilib kelinayotgani haqidagi ma’lumoti  bilan o‘z yurti tuproqlarining hozirgi holati bo‘yicha so‘zini davom ettirdi.

-Umuman olganda Koreya davlatining maydoni kichkina, ekin ekiladigan maydonlar 3 million gektarni tashkil etadi. Hozirda ekin maydonlarini kengaytirish maqsadida dengiz qirg‘oqlarida dengiz qumlari bilan yerlar tayyorlanmaoqda. Bu esa ilmiy jihatdan juda katta mas’uliyatni talab etadi. Ekinlarni sug‘orish masalasiga kelsak, yog‘ingarchilik ko‘p bo‘lganligi sabab yomg‘ir suvlaridan foydalanamiz. Yig‘ilgan yomg‘ir suvida sho‘rlanish kuzatilmaydi.

Muzokaralarda Koreya tarafidan sohani yanada rivojlantirish uchun asosiy yo‘nalishlarda mavjud imkoniyatlardan samarali foydalangan holda O‘zbekistonda hamkorlikda ro‘yobga chiqarish,  tadqiqot ishlarini yuritishda aloqalarini rivojlantirish, tadqiqot hududlarini belgilash, yerdan foydalanuvchilarga tuproq xizmatlari ko‘rsatishni va ma’lumotlar almashinuvini to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish, sohada  ilg‘or ilmiy yechimlarni hisobga olgan holda o‘z taklif va tavsiyalarini berish, yangi ilmiy va texnologik yutuqlarni amaliyotga tatbiq etishdan iborat bo‘ldi.

Uchrashuv yakunida mehmonlar institutning geografik axborot tizimlari (GIS) laboratoriyasi hamdan “Analitik sinov laboratoriyasi” markazi va “Tezkor mobil laboratoriya” jihozlari, va bu yerda olib borilayotgan ish jarayonlari bilan ham yaqindan tanishishdi.

Joriy yilning 25-aprel sanasida Senatning Agrar, suv xo‘jaligi masalalari va ekologiya qo‘mitasi raisi A. Tuychiyev boshchiligidagi ishchi guruh aʼzolari Tuproqshunoslik va agrokimyoviy tadqiqotlar institutida amalga oshirilayotgan innovatsion ilmiy loyihalar va erishilgan natijalar bilan tanishdi.

Institutning tuproq geografik axborot tizimlari va pedometrika bo‘limi ilmiy xodimlari tomonidan yerlar degradatsiyasi jarayonlarini baholash va xaritalash, tuproqlar holatini tahlil qilishning samarador va tezkor axborot tizimlarini yaratish, tadqiq etiladigan hudud to‘g‘risida tez va sifatli maʼlumot olish, masofadan zondlash maʼlumotlariga ishlov berish orqali ko‘p yillik monitoring ishlarini olib borishga doir ilmiy-tadqiqotlarni amalga oshirish imkoniyatlari haqida maʼlumotlar berildi.

Shuningdek, Institutning “Analitik sinov laboratoriyasi” bo‘limi ham ko‘zdan kechirildi. Hozirda analitik sinov laboratoriyalarida tezkor tuproq tahlili xizmatlari yana-da kengayganligi, zamonaviy innovatsion texnologiyalar tatbiq etilishi xizmat sifatini oshishining asosiy omili bo‘layotganligi taʼkidlandi.

Institutda xorijdan keltirilgan laboratoriya jihozlaridan, jumladan, Germaniyadan keltirilgan Agilent 5800 ICP-OES spektrometri texnologiyasidan foydalanish yo‘lga qo‘yilgan. Bunday yangi zamonaviy uskunalardan keng foydalanish agrokimyoviy tadqiqotlar o‘tkazishda yuqori aniqlik va tezlikka erishish, hosildorlikni oshirish, mahsulotlar sifatini yaxshilash, tuproq unumdorligini saqlash va oshirish, atrof muhitni muhofaza qilish muammolarining yechimini topishda muhim ahamiyatga egaligi aytib o‘tildi.

Bundan tashqari, tuproqshunoslik sohasida ko‘p yillardan buyon faoliyat yuritib kelayotgan professor-olimlar, ilmiy xodimlar bilan ochiq muloqot o‘tkazildi.

Muloqot chog‘ida sug‘oriladigan yerlar sho‘rlanishining oldini olish, tuproq gumus miqdori va sifatini oshirish, agrokimyoviy kartogramma, geobotanik tadqiqot natijalari asosida agrotexnologiyalar ishlab chiqish, ilm va innovatsiyalarni keng joriy qilishda xususiy sektor ishtirokini kengaytirish masalalarida ayrim kamchiliklar mavjudligi taʼkidlandi.

Shuningdek, tuproqshunoslik sohasini yanada rivojlantirish, Institutning moddiy-texnik bazasini yaxshilash va sohaga ilm-fan yutuqlarini joriy qilishda yuzaga kelayotgan muammolarni hal qilish bo‘yicha taklif va tavsiyalar berildi.

Tuproqshunos olimlar Navoiy viloyati tuproqlarini muhofaza qilish, unumdorligini saqlash, tiklash va oshirish bo‘yicha Tuproq monitoringi amaliy ishlarini amalga oshirishmoqda

Monitoring - kutilmagan oqibatlarni aniqlash uchun erta ogohlantirish tizimini taqdim etadi.

Tuproq monitoringi - tuproq sog‘lig‘ini tiklash bo‘yicha olib borayotgan strategiyalarimiz va harakatlarimiz samaradorligini baholashga yordam beradi. Shuningdek bu harakatlar monitoring nuqtalarida amalga oshirilib o‘ylagan natijalarga erishishni ta’minlaydi. Shu tarzda monitoring nomaqbul tendensiyalarni erta aniqlash va zarar yetkazilishini oldini olish choralarini ko‘rish uchun erta ogohlantirish tizimi sifatida ishlaydi. 

Tuproq monitoringi “Tuproqni muhofaza qilish va uning unumdorligini oshirish to‘g‘risida”gi Qonunining 23-moddasida Tuproq monitoringi tuproqdagi o‘zgarishlarni davriy kuzatib borish tizimi haqida alohida bandda keltirilib o‘tilgan.

Gipsli tuproqlar asosan cho‘l zonasining sur tusli qo‘ng‘ir tuproqlari, och tusli bo‘z tuproqlar mintaqasi va gidromorf tuproqlarda keng tarqalgan.

Bugungi kunda institut olimlari tomonidan Vazirlar Mahkamasining “Tuproq monitoringini amalga oshirish hamda tuproqning unumdor qatlamini aniqlash tartibini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi" qarori ijrosini ta’minlash bo‘yicha Qishloq xoʻjaligiga yaroqli yerlarni tadqiq qilish ishlari jarayonida Navoiy viloyati Uchquduq tumanidagi Mingbuloq massivi yaylov choʻl oʻtloqi tuproqlarida kam uchraydigan gips (soqolsimon) koʻrinishi aniqlandi.

Ma’lumot uchun: 

Xalqaro FAO tashkilotining ma’lumotlariga ko‘ra, dunyoda gipsli tuproqlar 66 560 km2 maydonni egallab, shundan 16616 km2 yoki qariyb 25,0 foizi Makaziy Osiyo davlatlari hududiga to‘g‘ri keladi.

Respublikamizning sug‘oriladigan qishloq xo‘jalik yer maydonlaridagi gipsli tuproqlarning maydoni 383,2 ming gektardan ortiq bo‘lib, bu jami sug‘oriladigan qishloq xo‘jaligi yerlarining 10,3 foizini tashkil etadi. Shundan turli darajada gipslashgan yerlarning 5,1 foizi kuchsiz, 3,5 foizi o‘rtacha, 1,8 foizi kuchli va juda kuchli gipslashgan tuproqlardir. Gipslashgan yerlar yuqori darajada sho‘rlanganligi, o‘ta zichlashganligi, suv o‘tkazuvchanligining yomonligi bilan tavsiflanib, bunday yerlar o‘simliklarning ildiz tizimlarini maqbul rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

Respublikada: Mirzacho‘l, Jizzax, Qarshi, Sherobod, Malik cho‘l va Markaziy Farg‘onada tarqalgan. Muborak tumanida 70 000, Markaziy Farg‘ona (Beshariq, Buvayda, Rishton, Uchko‘prik, Oltiariq) tumanlarida 50 000 va Mirzaobod tumanida 34600 gektar yer maydonlarida tarqalgan.